تجارب کشورها در بنگاه‌سازی از مسیر تأمین مالی و تحولات آن
کلمات کلیدی:
بنگاه‌سازی بانک‌ها تأمین مالی بانکی, سیستم تأمین مالی بانک محور, بحران مالی جهانیچکیده
بنگاه‌سازی بانک‌ها به معنای نقش‌آفرینی آن‌ها در ایجاد، رشد و توسعه بنگاه‌هاست که این مهم جزء از مسیر تأمین مالی بنگاه‌ها میسر نمی‌باشد. با این حال، بحران مالی جهانی سال‌های 2007-2008 چشم انداز تأمین مالی از جمله تامین مالی بنگاه‌ها را عمیقاً تغییر داده است. برای شفاف‌شدن این موضوع و بررسی اینکه این تغییرات براساس تجارب جهانی در چه جهتی بوده است، در این مقاله سعی شده است تحولات و توسعه کانال‌های مختلف تامین مالی بنگاه‌ها قبل و بعد از بحران در کشورهای اتحادیه اروپا (کشورهای بانک محور، بازار محور و کشورهای اروپای شرقی)، ایالات متحده و ژاپن مورد ارزیابی قرار گیرد. یافته‌ها نشان می‌دهد حتی در کشورهای بانک‌محور نیز تأمین مالی بنگاه‌ها از طریق بانک‌ها تحت فشار است که دلیل اصلی آن به الزامات بازل 3 بعد از بحران مذکور برمی‌گردد که بانک‌ها ملزم به انقباض ترازنامه خود شدند و این تنگنای اعتباری به خصوص برای کسب و کارهای کوچک نسبت به شرکت‌های بزرگ شدیدتر بوده است. با این حال در کشورهای بازار محور نیز به دلیل شرایط بازار، تأمین مالی مبتنی بر سهام کاهش یافته و با تأمین مالی مبتنی بر بدهی (اوراق قرضه شرکتی) جایگزین شده است. ضمن اینکه با توجه به تحت فشار بودن تأمین مالی بانکی و تا حدودی تأمین مالی مبتنی بر سرمایه (سهام)، تأمین مالی جایگزین، اگرچه اندک، در حال افزایش است که می‌تواند تا حدودی مسائل تأمین مالی کسب و کارهای کوچک و متوسط را حل کند. بررسی تفصیلی‌تر کشور آلمان به عنوان بانک محورترین کشور اروپایی نیز بیانگر آن است که در این کشور نیز تا حدودی از سیستم تأمین مالی بانک‌محور صرف به سمت تقویت تأمین مالی بازار محور حرکت شده است. بنابراین، اگرچه تأمین مالی بانکی در ایران به عنوان یک کشور بانک‌محور همچنان گزینه اول برای ایجاد و رشد بنگاه‌هاست اما با توجه به تجربه جهانی و همچنین تنگناهای اعتباری ناشی از کنترل مقداری ترازنامه در کشور، توصیه می‌شود تأمین مالی بازار محور نیز توسعه یابد.
دانلودها
مراجع
Beck, T., Degryse, H., & Kneer, C. (2014). Is more finance better? Disentangling intermediation and size effects of financial systems. Journal of Financial Stability, 10, 50–64.
Bijlsma, M. J., & Zwart, G. T. (2013). The changing landscape of financial markets in Europe, the United States and Japan (Bruegel Working Paper No. 2013/02). Bruegel.
De Haas, R., & van Lelyveld, I. (2014). Multinational banks and the global financial crisis: Weathering the perfect storm? Journal of Money, Credit and Banking, 46(1), 333–364.
Kalara, N., & Zhang, L. (2018). The changing landscape of firm financing in Europe, the United States and Japan (CPB Discussion Paper No. 383). CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis.
Levine, R. (2005). Finance and growth: Theory and evidence. In P. Aghion & S. Durlauf (Eds.), Handbook of Economic Growth (Vol. 1, pp. 865–934). Elsevier.
Mian, A., & Sufi, A. (2014). House of debt: How they (and you) caused the Great Recession, and how we can prevent it from happening again. University of Chicago Press.
Organisation for Economic Co-operation and Development. (2024). Financing SMEs and entrepreneurs 2024: An OECD scoreboard. OECD Publishing.
Shularick, M., & Taylor, A. M. (2012). Credit booms gone bust: Monetary policy, leverage cycles and financial crises, 1870–2008. American Economic Review, 102(2), 1029–1061.
